Nafaka yükümlüsünün, nafaka ödememesi nedeniyle tazyik hapsine mahkum edileceği İcra İflas Kanunu’nun 344. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni:
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.
Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” şeklindedir.
Ancak nafaka ödememe halinde ceza davası açılabilmesinin birtakım şartları bulunmaktadır:
- Nafakaya İlişkin Bir Mahkeme Kararı Olmalıdır: Mahkemenin gerekçeli karar veya ara karar ile nafaka ödenmesine ilişkin bir hükmü mevcut olmalıdır.
- Nafakaya İlişkin Başlatılan İcra Takibi Kesinleşmiş Olmalıdır: Mahkemece hükmedilen nafakadan dolayı nafaka ödemekle yükümlü kişi aleyhine icra takibi başlatılması ve başlatılan bu takibin kesinleşmesi gerekmektedir. Ödenmeyen nafakaların tahsiline ilişkin başlatılan icra takibinde borçluya icra emri gönderilir. İcra emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilmez ise takip kesinleşir.
- İcra Emrinin Tebliğinden İtibaren En Az Bir Ay Geçmiş Olmalıdır: Başlatılan icra takibi kapsamında gönderilen icra emrinin borçluya tebliğinden itibaren en az bir ay geçmeden açılan ceza davasında nafaka borçlusuna ceza verilmez.
- Ödemesi yapılmayan aylık nafaka hakkında şikayet en fazla 3 ay içerisinde yapılmalıdır: Belirtilen 3 aylık süre hak düşürücü bir süredir. Örneğin; Ağustos ayının ödenmeyen nafakasından dolayı en geç Kasım ayında dava açılmalıdır. Aralık ayında dava açılması durumunda, şikayet hakkının düşmesi sebebi ile dava reddedilecektir.
- Şikayet Aylık Nafakanın Ödenmemesi Halinde Yapılabilir: Aylık nafaka kamu alacağı gibi “öncelikli alacak” niteliğindedir. Ancak birikmiş nafaka, adi alacak hükmünde olup, ödenmemesi halinde nafaka borçlusu aleyhine cezaya hükmedilmemektedir. Beylikdüzü avukat Avukat Burak GÜN ile iletişime geçebilirsiniz.
Yukarıda açıklanan şartların gerçekleşmesi ile nafaka ödemeyen kişi aleyhine İcra Ceza Mahkemesine verilecek şikayet dilekçesi ile dava açılır ve dava sonunda borçlunun 3 aya kadar tazyiken hapsine karar verilir.
Dava devam ederken nafakanın ödenmesi halinde ceza verilmez. Dava sonuçlanıp 3 aya kadar hapis cezası verilmesi halinde ise borçlunun ödeme yapması ile aleyhinde hükmedilen hapis cezası kaldırılır, ceza infaz aşamasında ise borçlu derhal tahliye edilir.
Eğer nafaka borçlusu nafakanın azaltılması veya kaldırılması amacıyla dava açmış ise, o davanın sonucu beklenerek, sonucuna göre karar verilebilir.
Ancak belirtmek gerekir ki borçlu aleyhine tazyik hapsine karar verilmiş ve borçlu 3 ay cezaevinde yatmış olsa dahi nafaka takibi devam etmekte ve bu borcu silinmemektedir.
Nafakalara ilişkin bir diğer önemli husus da “birinci sırada alacak” niteliğinde olmasıdır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. Maddesine göre kural olarak emekli maaşının haczedilebilmesi için borçlunun muvafakatinin bulunması gerekirken, nafakanın kamu alacağı gibi “öncelikli alacak” niteliğinde olması sebebi ile borçlunun muvafakati aranmaksızın emekli maaşı haczedilebilmektedir…