Bu makalemizde miras hukuku içerisinde yer alan istihkak davası ile ilgili bilgiler vereceğiz. İstihkak iddiası bulunan mallar da denilen çekişmeli mallar üzerinde çekişmenin kalkması için açılan davaya istihkak davası denmektedir. İstihkak davası koruyucu bir müessese olup hukuk sistemi içerisindeki birden fazla hukuk dalında farklı konularda açılabilen bir davadır. Baktığımızda Türk Medeni Kanunu’nda yer alan eşya hukuku ve miras hukuku alanında da olan istihkak davası İcra İflas Hukuku kapsamında da açılabilmektedir.
İcra İflas Kanunu’ndaki istihkak davası nedir? Genel manada istihkak davasını önce belirtmek de fayda vardır: Zilyedi olmayan malın malikinin malik olmayan zilyetten malını almak için daha doğrusu mal üzerindeki çekişmeyi sonlandırmak için davaya denmektedir. İcra İflas hukuku kapsamında da istihkak davası: Haciz esnasında yahut haciz sonrasında haczedilmiş taşınır ya da taşınmaz mal üzerinde başka bir kişinin ( haczin tarafları olan borçlu ya da alacaklı dışında bir 3. kişinin ) kendi lehine mülkiyet iddiasında bulunarak bunun tespit edilmesi için açtığı davaya denmektedir. 3. bir kişi malın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu ileri sürerek İcra İflas hukuku kapsamında istihkak davası açabileceği gibi haciz borçlusu malın 3. kişiye ait olduğunu ileri sürerek de davayı açabilir. Ve ayrıca birazdan bahsedeceğimiz üzere haczedilecek olan taşınır mal 3. Kişinin elinde bulunuyorsa haciz alacaklısı da malın 3. kişiye ait olmadığı iddiasıyla hak düşürücü sürelere uyarak istihkak davasını açabilir.
İstihkak davasında genel manada görevli mahkeme duruma göre Asliye hukuk mahkemesi yahut Sulh hukuk mahkemesidir. İcra İflas Kanunu’na göre açılan istihkak davasında görevli İcra mahkemesidir. İstihkak davası niteliği itibariyle bir eda davasıdır.
İstihkak Davası Nasıl Açılır?
İstihkak davasının açılış süreci şu şekilde gerçekleşmektedir: Borçluya gelen haciz sırasında borçlunun malları dışında 3. Kişinin malları da haczedilebilmektedir. Bu durumda malların kime ait olduğu belli olmamaktadır. Yani mallar çekişmeli mal olarak kalmaktadır. Bu malların çekişmeli mal statüsünden kurtulması için açılan davaya az önce de izah ettiğimiz üzere istihkak davası denmektedir.
İstihkak iddiası haczin gerçekleşmesinden itibaren malın mülkiyetinin kendisine ait olduğunu iddia eden herkes tarafından yahut haciz borçlusu tarafından 7 gün içerisinde haczi gerçekleştiren ilgili icra müdürlüğüne karşı yapılır. İcra müdürlüğü bu itirazı haciz alacaklısına bildirir. Haciz alacaklısı kendisine iddianın tebliğinden itibaren 3 gün içerisinde itiraz etmezse haciz kaldırılır. 7 ve 3 günlük süreler hak düşürücü sürelerdir. Haciz alacaklısı 3 gün içerisinde itiraza karşı gelirse bu durumu icra müdürlüğü mahkemeye bildirir.
İstihkak davası ivedilikle görülen bir davadır. Mahkeme, bazı durumlarda tarafları dinlemeden karar verebilmektedir. Diğer davalara göre daha hızlı sonuçlanan bir dava türüdür. Dava genel hükümler kapsamında basit yargılama usulü uygulanarak görülen bir davadır. Mahkeme dava sürecinde haczedilen malın satılmamasına karar verebileceği gibi eğer hacizli mal satılmış ise bedelinin haciz alacaklısına dava süresi boyunca ödenmemesini de ara karar olarak verebilir.
İstihkak davası için ayrıca şunu söylemek de gerekir. Bazı durumlarda haczedilen malın sahibi malının haczedildiğini haciz sırasında bilmeyebilir. Bu nedenle istihkak iddiasında hacizden itibaren 7 gün içerisinde istihkak iddiasında bulunamayabilir. Bu durumda kanun koyucu malikin hak kaybına uğramaması için ve Anayasal hakkı olan mülkiyet hakkının ihlal edilmemesi için haczi öğrenmesinden itibaren 7 gün içerisinde istihkak iddiasında bulunmasına izin vermiştir. İstihkaka davası sonucunda verilen kararlar kesin hüküm niteliğindedir.
İstihkak Davasının Sonuçlanması
Her davada olduğu gibi dava reddedilebileceği gibi dava kabul de edilebilir. Ve her ikisinde de farklı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Bu sonuçlara değinelim şimdi de: Hacizli malın 3. Kişiye ait olduğu üzerine açılan istihkak davası eğer reddedilirse bu durumda haciz kesinleşir ve mal 3. Kişiye ait olsa dahi satılarak bedeli haciz alacaklısına ödenir.
İstihkak davası sonucunda malın 3. Kişiye ait olduğu ortaya çıkarsa haczedilen mal üzerindeki haciz kalkar ve mal malikine teslim edilir. Eğer istihkak davası henüz açılmadan mal paraya çevrilmiş ise ve bedeli de haciz alacaklısına ödenmemişse bu durumda da haczedilen malın bedeli malike teslim edilir.
Hacizli Malın 3. Kişi Elinde Olması Halinde İstihkak Davası
Yukarıda her ne kadar 3. kişinin malı haciz borçlusunun elinde olduğu zaman açılan istihkak davası üzerinde ilerlediysek de bazı durumlarda haciz borçlusunun malı 3. kişi de olabilmektedir. Yani hacizli mal bu durumda bir başka kişinin elinde olmaktadır. Haciz borçlusunun malları haczedilirken bir 3. kişi elinde bulunan malın borçluya ait olduğu iddia edilirse bu durumda bu mal da haczedilir. Ve 3. kişi bu malın borçluya ait olduğunu kabul ederse mal 3. kişi de yedi emin sıfatıyla bırakılır. Eğer 3. kişi malın kendisine ait olduğu iddiasında bulunursa bir nevi istihkak iddiasında bulunmuş da olur ve bu durumda da haczi gerçekleştiren icra müdürü bu durumda da alacaklıya istihkak davası açması için 7 günlük bir süre verir. Eğer haciz alacaklısı kendisine tanınan bu süre içerisinde davayı açmazsa malın 3. kişiye ait olduğunu kabul eder ve haczedilen mal üzerindeki haciz kalkar.
Burada da bir nevi yukarıdaki prosedürler uygulanmaktadır fakat davacı ve davalı taraflar yer değiştirmektedir.
İstihkak davasını kısaca özetlemek gerekirse hukuk sistemimiz içerisinde sadece İcra İflas hukuku kapsamında ele alınmayan diğer hukuk dallarının bazılarında da bulunan istihkak davası bir koruyucu müessese olup çekişmeli mallar üzerindeki çekişmeyi kaldırmayı amaçlar, malın kime ait olduğunu tespit etmek amacı değildir. İcra İflas hukuk kapsamında bu makalede ele aldığımız istihkak davasında davanın konusu haczedilen yahut haczedilmek üzere olan taşınır yahut taşınmaz maldır. Davayı malın maliki olduğu iddiası çerçevesinde haczin tarafları dışında 3. Kişi açabileceği gibi malın 3. Kişiye ait olduğunu iddia eden haciz borçlusu da davacı olabilir. Ayrıca malın 3. Kişiye ait olmadığını haczin borçlusuna ait olduğu iddiasıyla davayı haciz alacaklısı da açabilir.
Birey istihkakla ilgili bir durumla karşılaştığında eğer istihkak davası İcra hukuku kapsamındaysa İcra avukatını Miras hukukuyla alakalı bir istihkak davası ise miras avukatını yani medeni hukuk alanında uzmanlaşmış bir avukatı vekil olarak tayin etmelidir. Ayrıca istihkak davasıyla ilgili şunu da ifade etmek gerekir ki eda davası niteliğinde olan bu dava türü ivedilikle görülen bir davadır.
Beylikdüzü Avukat ile görüşmek için iletişim bilgilerinde yer alan telefon numarasını arayabilirsiniz.